Tatlong Tula

Bahay

Ako’y natutuwa’t
Tayo’y muling magkapiling
At ako’y handa
Mong yapusin
Ng ‘yong mga bisig.

Kung tutuusin
Kaya kang buwagin
Ng munti kong pitik
Sa ‘yong mga haligi;
Ngunit di ko gagawin
‘Pagkat nais kong madama
Ang aking pagkabilanggo
Sa seldang
Sa aki’y nagpalaya.

Ulam

Ako’y nagagalak
At ngayom tayo’y
Magkaharap
Habang ang ‘yong katawang
Sinlaki ng aking palasinsingan
Ay nakahiga sa lusang lata.

Kung tutuusin
Kaya kitang isubo
Nang minsan lang;
Ngunit nais kong
Parusahan ang aking sarili,
Nais kong namnamin
Ang alat na dulot
Ng ‘yong mapagparusang
Lasa.

Banig

Ako’y nagdiriwang
Sa ating pagniniig
Bigat ko at ng mundi
Sa ‘yong dibdib
Ay nakahilig.

Ngunit kung tutuusin
Kaya kong punitin
Ang ‘yong katawang
Pinalutong ng panahon;
Ngunit di ko hahayaan
‘Pagkat ika’y nangako
Na sa pagsapit ng dilim
Ako’y malugod
Mong ililibing.

Sanib... Kulam...

"It's so nakakaeser na. It's always traffic na lang, I swear!. Why ba do they keep on doing rally? Sa Makati pa. Like we need na nga dollars because our economy is bagsak and parang they scare away pa the investors. Tapos si GMA, di man lang sumagot sa mga accusations sa kanya. It's really magula na here!"

Wari ko ba's sinasaniban ng kaluluwa ng isang conyong kolehiyala ang babaeng katapat ko sa upuan sa gawing likuran ng FX na patungong Mall of Asia. Kung tutuusin, kapag minasdan mo siya mula ulo hanggang paa, di mo aakalaing sa bibig niya lumalabas ang mga katagang iyon. Sa aking tantiya ay nasa late 30's na siya.

Muling umusad and FX. Muling nagsalita ang babae. Ganun pa rin ang litanya. Pakiramdam ko ay naglipana ang mga kaluluwa ng mga pumanaw na Assumptionista sa loob ng FX. Nakaramdam ako ng bahagyang pagkahilo. Mainit ang araw. Tumatagos sa loob ng FX. Maging ang aircon ng sasakyan ay di kayang pawiin ang init ng panahon.

Bigo ang aircon sa pagsugpo ng maalinsangang tanghali. Bigo rin ang babaeng kumbinsihin ang aking isip isa siya sa mga mamamayang nagmamahal sa ating bayan. Hindi sapat ang aircon. Hindi sapat ang salita. Hindi rin sapat ang lamig na dulot ng mga ligaw na kaluluwa ng mga kolehiyala.

Abot tanaw ko na ang Mall of Asia. Tila ba ito ay isang malaking barko na nakadaong sa bahaging iyon ng Look ng Maynila. Doon, pansamantala kong nalimot ang init sa labas, at ang babaeng hindi maawat sa pagbato ng mga nakayayamot na litanya. Napukaw ng mga makukulay na ilaw ang aking ulirat, habang tila mga batang paslit ang aking mga daliri habang patalon-talon ang mga ito sa mga hanger ng nakasabit na mga t-shirt. Lumipas ang ilang oras, kailanga ko nang lisanin ang artipisyal na mundong aking naging pansamantalang kanlungan.

Mainit pa rin sa labas. Tila tinutusok ng karayom ang aking balat sa tama ng sinag ng araw. Kinawayan ko ang isang magarang taxi. Huminto ito sa aking tapat - Wallis Taxi. Sabi sa isang tabloid, mandarambong daw ang mga drayber ng taxing ito. Pero di ko na iyon ininda. Di ko na kaya ang init.

Gaya ng dati, traffic sa EDSA. Ang drayber naman ay libang na libang sa pakikinig sa isang programa sa AM radio. Ang paksa ng usapan ay ang pagkakadawit ng mga opisyal ng gobyerno sa ZTE deal. Ang mga tumatawag sa istasyon ay may kani-kaniyang mungkahi kung papaano mapaparusahan ang mga sangkot sa maanumalyang kasunduang ito. Tatlo sa mga tumawag ang nagmungkahi ng solusyong ni mindan ay di naisip gawin ng Senado o ng Ombudsman

"Kulamin na lang natin ang mga lintek na yan!"

Napag-isip-isip ko, "Bakit hindi?"

"How would you make kulam the First Gentleman and Chairman Abalos?"

Sa kabutihang palad, meron akong kopya ng librong "Mga Panibagong Kulam" na hiniram ko sa isang kaeskwela nuong college. Ang aklat ay tungkol sa mga praktikal na mahika. Naglalaman ito ng mga orasyong maaari mong gawin sa bahay gamit ang mga pangkaraniwang bagay na matatagpuan din sa loob ng iyong bahay tulad ng dyaryo, sabong panlaba, at cotton buds. Ngunit nakadidismayang wala sa aklat na ito ang hinahanap ko. Lahat ng kulam ay makatao. Malayo sa iniisip kong kulam gaya ng "Paano buhayin ang bwaya sa loob ng tiyan ng kinaiinisan mo" o di naman kaya ay "Paano palubugin sa leeg ang ulo ng isang taong makasalanan." Ang pnakamalapit na dito ay ang may titulong "Para ihatid ang nasasaloob sa taong kinayayamutan."

Kailangan ko ng isang salamin, dilaw na kandila, puting sobre at platito. Ayos sa libro, kailangan ko raw gumawa ng isang altar. Maarang payak lamang o magarbo. Ginamit ko ang ibabaw ng kahong pnaglagyan ng 29" JVC Flat-Screen TV. Tinakpan ko iyon ng pulang tela. At ayon na rin sa aklat, kailangang lagyan ng "principal" o sentro ng altar at mga bagay na kumakatawan sa hangin, lupa, apoy at tubig.

"Ilagay ang salamin sa ibabaw ng altar. Nuksan ang puting sobre at ikalat ang puting asukal dito. Tapos ay pagulungin ang dilaw na kandila sa puting asukal. SIndihan ang kandila at patayuin sa platito. Ilagay ang nakasinding kandila sa harap ng salamin. Ipikit ang mga mata at payapain ang isip. Isipin ang taong nais hatiran ng mensahe. Idilat ang mga mata, isiping ang kandilang nasa iyong harapan ang taong kinayayamutan mo. Pakalmahin ang sarili. Masdan and repleksyon ng kandila sa salamin. Tapos ay sambitin ang mga katagang nais iparating sa taong iyon."

"P*&%^^$ nyo! Makunsensya kayo! Mga hayop! Walang puso!"

"Kung sa loob ng dalawampung minuto ay naging magalaw ang sindi ng kandila, ibig sabihin nito ay nakarating ang iyong mensahe sa kinauukulan at may nais din itong sabihin sa iyo. Kapag namatay ang sindi, message sending failed sabi nga ng Nokia cellphone."

Nakalipas ang dalawampung minuto, hinipan ko ang kandila. Pagod na ako sa kasinungalingan.

On Change - A Message to My Co-Sups

My fingers are itching to type this simple message, a simple reaction to the changes that happened to our team and our company's processes. The past few days, we were confronted by a lot of changes. Too much changes that almost drowned us.

But CHANGE happens.

September reminds me of this. I always remember the time of the year that goes from my birthday in the middle of September through the Holiday Season. The weather changes, the colors of the day and night transform to the familiar hues of red and green. The dark streets are transformed into ecstatic display of lights and sounds.

We TRANSITION.

From the time we are conceived, we continually transform physically without us noticing or knowing it. We transition through life. And many of these changes are things we are not even aware of.

But there are also changes that happen that we are well aware of. Like what we just had a few days back. We all see these transitions (we all know these as realignment and use of CCMS) coming on the horizon. The question is how do we react to these changes?

Do we act like UP students who march on the streets with the slightest provocation, resisting any change that they think are against their liberty and will? Or are we like most of our younger generation, embracing changes as if these are their own? Never mind the analogy, it is just a simple question of whether we resist or embrace changes. Do we move slowly to the "new" or do we hold on to what is comfortable and known to us? Both are valid options. But resisting, most of the time is futile (like in our case) simply because these changes are beyond our control.

SO WHAT DO WE DO THEN?

We sometimes resist change because we are scared of the unknown. It makes us feel uncertain about what will happen next. Oftentimes, we resist change because we do not want to miss the comfortable. We always want to stay or even go back to what we call "the good old days."

It is OK to resist the unknown. It is OK to miss the comfortable. It is OK to feel sad. It is ok to cry for a while. It is OK to be in a state of denial for a certain period of time. But we have to deal with changes. It is a natural part of our lives. We must adapt to these changes in order for us to survive. We need to survive new challenges, new faces, new attitudes, new behaviors, new processes.

Now, try to look back. It is sometimes hard to go through changes when looking back reminds us of how "good and comfortable" the way things were before. But oftentimes, we will realize that there are a lot of great things that happened to our lives because of CHANGE.

Move on. Aim high. Change for the better. Let's make our beloved "Mama" proud of us wherever we go. This is a better way of thanking her for whatever she taught us.

CAT-A-TONIC

As the First Gentleman awoke one morning from uneasy dream, he found himself transformed in his bed into a beast striped with a blur of orange and black. He was lying on his side, and was surprised to see Gloria standing on the bed. Her flesh peeping through the rips on her nightgown while scraps of shredded stain shook with her every scream.

“Tumahimik ka nga!” he shouted. The words all came out a cacophony of guttural growls.

“Jose Miguel tried to grab her – pulled her down, shut her up, springing vivaciously towards Gloria's ankle. Four claws sliced the air and were cushioned by Gloria's old, soft flesh. Jose Miguel, surprised at the sight of the blood pouring down the President's foot, retracted his paw. The embedded claws exposed Gloria's ankle through its side, hooked band of tough fibrous tissue that holds the bones together snapped. As cut cartilage and torn flesh fell on the blood-drenched bed, Gloria collapsed, her limp ankle giving way to the gravity of her body.

“What has happened to me?” he thought. It was no dream, save for the ripped linen and his unconscious injured wife, the presidential suite lay silent between four familiar walls. Gloria's picture still hung silently atop her desk, pasted smile and her mole above her lips all in place. Below it, last night's Newsweek, Asiaweek and Time lay where she left it. At the far corner, the grandfather clock a foreign dignitary gave on one of her trips abroad stood at its usual post, chiming eight tiems. Eight. A high pitched wail reverberated through Malacanang.

The tiger that was Jose Miguel rolled over in a rush and in the bat of an eye was standing on all four legs beside the bed. Jose Miguel stood, not moving, amazed. The strength that coursed through the tensed muscles in his legs made the fur at the edge of his balls bristle.

Jose Miguel could smell the coffee brewing at the kitchen four rooms away, and the conversation of the Presidential guards on the other side of the door came as clearly as Gloria's heavy breathing. “Hindi ba Bai, may miting si Sir kay Abalos?” asked one guard. “Eh panu yan? Iistorbohin natin habang nirurumansa si Prisidinti?” retorted another. “Minsan na nga lang rumansahin si Ma'am,” muttered a third under his breath.

Jose Miguel leapt forward, from the bed to the closed wooden door beside the clock, his tail whipping the stuffy air.

Then he set himself to turning the knob with his mouth. He was now raised upright, standing on his hind legs. Foamy strings of saliva dangled from the hairy edges of his open jaws, while the knob began, not to turn, but to give, loosening at its wooden base. A final jerk, wrenched the knob out and flung the door inwards.

The security personnel were caught off guard at the sight of a tiger emerging from their master's bedroom. Shaking, they readied their machine guns as the tiger in front of them roared. Jose Miguel lunged towads the guard in front of him, rushing as fast as the bullets that whisked between his whiskers and shot past his ears.
“Bai” screamed one of the men as Jose Miguel knocked the guuard down. The hapless soldier fell, his trigger finger tensing as the First Gentleman clawed at his face. With a thud, the head of the man who screamed “Bai!” fell on the hallway floor, severed at the neck by a line of stray bullets from his friend's semi-automatic.

By the time Jose Miguel was out of the hallway, thirty-three men were already chasing him, firing at him. Luli, in her morning jogging outfit, had gone to comfort her mother; and a smiling Mang Eli, the Malacanang gardener calling his former employer and childhood idol Erap, telling him about a tiger that ate the President.
Jose Miguel eluded the shower of bullets that followed him. He exited the Palace gates, and scurried off into the streets of Manila, ten squad cars and armoured vehicles at his trail. He leapt from hood to hood, to the disgust if the motorists trapped in the Roxas Boulevard traffic.

The gentleman all dressed in a fur of orange and black, racing almost as fast as the Van that fetched Jun Lozada from NAIA, the same Van that slammed his ribs, crushed hus skull, and painted the Macapagal Avenue red with a tiger's blood.

Buhay Call Cen(t)er

Limandaan walumpu't anim na libo at walumpung minuto.

Pilit kong binaliktad ang aking buhay - tulog habang tirik ang araw, kumakayod habang madilim ang mga lansangan. Minsan na lang masinagan ng araw ang namumutla kong mukha. Akmang akma raw sa pangarap ng karamihang pionoy na pumusyaw and balat gaya ng mga banyagang Kanluranin.

Kadalasan may bahid ng pagtatanong at malisya ang tingin sa akin ng aking kapitbahay na si Aling Cering sapagakat pumapasok ako sa trabaho pagkagat ng dilim. Hindi ko siya masisisi. Marahil ay di pa niya batid kung anong buhay mayroon ako - buhay na salungat sa buhay ng karamihan. Marahil ay di niya pa batid na araw araw ako ay naglalakbay patungo sa malamig na lugar upang makipagtagisan ng dila gamit ang wikang banyaga naman sa akin.

Hindi madali ang pagtahak ko sa buhay call center. Nang ibinalita ko ito sa aking mga kaibigan, isang mataginting na "no!!!" ang aking narinig. Sa aking pakiwari ay kasabay ng pagtutol na ito ang mga tambol at pompyang ng sandaang banda. Sa kanila, kasing kahulugan ng call center and isang sumpa. Mawawalan daw ako ng social life. Mahihirapan daw ang patpatin kong katawan sa mga pagbabago ng aking sistema. Hindi raw ako makakatulog ng sapat dahil mahirap matulog habang tirik ang araw. Malilipasan ng gutom dahil mas nanaisin ko pa raw ang matulog na lang kaysa kumain. Dahil dito, ako ay magkakasakit, manghihina at sa paglaon ay mawawalan din ng hanapbuhay. Masaklap na buhay - ito nag pilit nilang iginigiit. Ngunit iba ang takbo ng aking isip.

Itinuloy ko ang dikta ng aking utak. Call center ang sagot sa minimithi kong mas malaking sweldo. Hamak na mas malaki ang kikitain ko dito kaysa sa dati kong trabaho. At kung papalarin, halos doble ang kikitain ko kumpara sa dati kong sweldo king maiuuwin\ ko ang buwanang attendance bonus.

Ang mga unang araw ko sa call center ay di ganoon kadali. Sinikap kung ituwid and aking likod habang nakasandal sa upuang umiikot, kahit na nais na nitong humimlay sa malambot na higaan. Kusa mang pumipikit, pinilit kong imulat ang aking mga mata. Kulang na lang ay tukuran ko ang mga talukap nito upang hindi magsara. At pagkatapos ng trabaho, tila may sariling isp ang mga paa ko habang binabagtas nito ang lugar na aking tutulugan, at doon ay nag-uunahang lumapat sa kutson ang aking ulo, batok, likuran, hita at binti. Hindi rin magkamayaw sa pagpikit ang mga matang matagal nang naghihimagsik. Kapagdaka ay puputulin ng mainit na araw ang ginhawang dulot ng malambot na kutson. Pagsapit ng tanghali, ginigising ako ng init nitong tumatagos sa bubong at kisameng gawa sa hardiflex, tila ba kinukutya ng araw ang kapangyarihan ng aking bentilador. Ito na marahil ang umpisa ng sumpang tinutukoy nila.

Lumipas ang mga araw, mga araw na naging linggo, mga linggong naging buwan, at mga buwang naging taon. Ang bilis ng panahon. Di ko namamalayang bahagi na pala ng aking sistema ang sumpa ng mga unang araw ko sa call center - sumpang may hatid namang biyaya. Hindi lamang dahil doble ang kinikita ko kaysa sa pinsan kong ilang taon na ring accountant sa isang ng gobyerno. Higit pa doon.

Dahil sa call center, naging rest day ang tawag ko sa day off. Ang lunch naman ay pwede nang kainin sa hatinggabi o kaya sa madaling araw. Ewan ko kung positibo ito o hindi. Ang alam ko ay lumalawak aking bokabularyo. Tumatas din ang aking dila sa pagsasalita ng wikang Ingles. Kasindulas ng palos ang bigkas ko sa mga katagang "twenty", thirty" at "forty." Kung dati ay may tunog "t" sa mga salitang nabanggit, ngayon tila milagrong naglaho ito - naging "twenny" "thirry" and "forry" na lamang. At kung dati ay "Hello" lang alam kong pambati tuwing sumasagot ng telepono, ngayon ay marami na akong alternatibo gaya ng "Thank you for calling, my name is..." at "Hi, my name is Genie, your wish is my command."

Sabi ng iba, nakakabobo daw ang pagiging call center agent. Taliwas ito sa aking naging karanasan. Ang hilig ko sa math ay naipamalas ko sa pag-aanalisa at pagkwenta ng mga bills ng customer. Gumagana rin and hilig ko sa paggawa ng kwento habang pilit kong ipanagtatagni-tagni ang mga pangyayari ayon na rin sa kwento ng customer at sa mga masasalimuot na notes sa kanilang account. Pinangarap ko rin dating maging psychologist at sa call center ko ito naisakatuparan - habang pilit na pinapakalma ang mga nagwawalang customer.

Ngunit hindi lamang paglinang sa mga kakayahang ito ang dulot ng call center sa akin. Higit pa sa mga ito ay ang mga taong araw araw kong nakakasalamuha. Ilang pangalan na ba ang naglabas masok sa aking isip? Ilang mukha na ba ang nakasanayan ng titigan ng aking mga mata? Ilan amoy na ba na sa tuwing natatanto ng aking ilong ay may pangalan ng kaakibat? Dito ko natagpuan ang lahat ng klase ng tao - mga taong kamumuhian at hahangaan, kagigiliwan at kaiinisan, malinis at marumi, malaki at maliit, maputi at maitim, malaki ang mata at singkit, sarat ang ilong at matangos, mabango at mabaho - iba't ibang anyo, iba't ibang kulay, iba't ibang paraan ng pakikisalamuha. Karamihan sa kanila'y nananatiling mga estranghero. Ang iba naman ay naging kakilala. At ang ilan ay naging kaibigan. Ngunit silang lahat ay bahagi na ng aking pagkatao. Ng aking buhay.

Limandaan walumpu't anim na libo at walumpung minuto. At patuloy pang nadaragdagan.